-41 Abraham, vader aller gelovigen .afmeting: 32 x 19
In de vroegchristelijke kunst en op iconen komen onderwerpen voor met Abraham:
de gastvrijheid van Abraham, die ongeweten twee engelen herbergt, symboliserend de oudtestamentische triniteit.
het offer van Isaak als een symbolische profetie van het offer van Christus als het Lam van God,Abraham, die naar een gelijkenis van Christus Abraham schetst als degenen, die in het paradijs de zielen der gestorvenen in zijn schoot draagt. Op de iconen over het laatste oordeel zien we deze voorstelling vaak opgenomen.In de ikonenkunst komt men maar zelden de gestalte van Abraham als een zelfstandige figuur tegen.
-42 Abraham-icoonHet bezoek van de engelen aan Abraham en Sara, oudtestamentische triniteit
afmeting: 36 x30
-43 Abraham-icoonepisoden uit het leven van Abraham
afmeting: 36 x 30
-44 Johannes, de theoloogafmeting: 19 x 33
In de iconografie wordt Johannes ook wel de evangelist genoemd.
Johannes behoorde samen met de apostelen Petrus en Jacobus tot de intimi der discipelen. In zijn evangelienoemt hij zichzelf de apostel, die Jezus liefhad. Hij was tegen wie Jezuas aan het kruis zei: ,, zoon, zie uw moeder" ( Joh. 19:26,27)
In Efeze, momenteel een van de belangrijkse opgraven, heeft Johannes jarenlang gepredikt. Hij werd door keizer Dominitanus naar het eiland Patmos verbannen, waar hij zijn Openbaring - Apocalyps - schreef ( ikoon 28). Later keerde hij terug naar Efeze en schreef drie brieven. Hij bereikte de hoge leeftijd van ca. 100 jaar. Op de ikoon 'Johannes de theoloog' wordt hij in diepe concentratie afgebeeld. Zijn hoofd is enigzins gebogen, zijn voorhoofd is gefrost en zijn ogen hoewel open zijn naar binnen gekeerd als beeld voor het mystieke schouwen.
- 45 De tedere ontmoeting,
Joachim en Anna, de conceptie van Maria
'De tedere ontmoeting', zo wordt in de icoonkunst het bijzondere moment van de conceptie van Maria verbeeld.
Dat gebeurt volgens de traditie bij de Gouden Poort van Jeruzalem, waar Anna en Joachim elkaar ontmoeten. Soms heeft Joachim zijn voet op die van Anna gezet als een subtiele verwijzing naar de conceptie van Maria.
Naar de christelijke traditie was de heilige Joachim de naam van de vader van Maria, de moeder van Jezus-Christus . Hij was getrouwd met Anna, de moeder van Maria. Zijn naam en zijn geschiedenis komt voor het eerst voor in een in het Grieks geschreven boekje uit het midden van de tweede eeuw na Christus, wat later bekend is geworden als het zogenaamde Protevangelie van Jacobus. Joachim wordt daar voorgesteld als een Godvrezende, welgestelde en vrijgevige man. Zijn huwelijk was kinderloos. Joachim wordt vanwege zijn kinderloosheid uit de tempel verwijderd en vlucht voor die schande met zijn kudde naar de bergen. Daar krijgt hij van een engel te horen dat zijn vrouw Anna zwanger is. Joachim keert naar huis terug en ontmoet zijn vrouw bij de (Gouden) Poort in Jeruzalem. Anna geeft het leven aan een meisje en noemt haar Maria.
De ontmoeting bij de Gouden Poort is later een beroemd thema in de beeldende kunst geworden. Joachim wordt soms afgebeeld als herder met een staf in de hand en een schaap aan zijn voeten. Op schilderijen staat hij dikwijls op de achtergrond in voorstellingen van Anna met Maria en Jezus.
-46 Maria, moeder van Jezus, Maria, de moeder GodsDe belangrijkste titel van Maria is Moeder Gods, theodotos. Aan haar gegeven op het concilie van Efeze. We onderscheiden drie basismodellen van deze Maria-iconen:
Moeder Gods van de tederheid (eleousa),
Hodegetria (‘ zij, die de weg wijst’),
en de Orante, de Moeder Gods van het teken (icoon 44 uit mijn verzameling).
Daarnaast zijn er nog vier ander typen te onderscheiden, zoals o.a. de tronen Moeder Gods en de wonderbaarlijke verschijningen van de Moeder Gods.
Ondanks alle verschillen zijn er een paar stereotiepe kenmerken:
De kleuren van haar mantel en kleed zijn tegengesteld aan die van Jezus.
Maria draagt altijd een blauw kleed, kleur van de schepping, daarover een purperen mantel, symboliserend het Koninklijke en goddelijk, daar zij immers verkozen is als de moeder van Christus-koning. Er zijn drie sterren op haar hoofd en schouder. Dat is een oud Syrisch symbool voor de reinheid, in Maria’ geval haar maagdelijkheid.
Op elke Moeder God icoon staat als inscriptie de afkorting: MR THOU, Mater Theou, wat Moeder Gods betekent.
- 47 David koning van Israelafmeting: 24 x 12
De koningen David en Salomo zijn zoon en opvolger, komen beide voor in het geslachtregister van Christus. Beiden zien we meestal afgebeeld in een ikonostase, een beeldengalerij en dan in de Deësis , waar ze links en rechts van Christus als rechter van de wereld afgebeeld , hem samen met andere profeten en voorvaders uit de bijbelse traditie, maar altijd samen Maria en Johannes de Doper, biden om heil voor de wereld.
David is afgebeeld als man van middelbare leeftijd, terwijl Salomo als een baardloze jongeman met de door hem gebouwde tempel wordt afgebeeld.
Op de schriftrol, die koning David in zijn hand houdt, staat te lezen' Wat ben je bedrioefd, mijn ziel en onrustig in mij. vestig je hoop op God, eens Zal ik Hem weer loven ... ( een citaat uit Psalm 43).
-48 Christus geeft aan Kosmas en Damianos de macht om te genezenBij de verspreiding van het christendom werden dikwijls heidense gebruiken ‘gekerstend’. Zo gebeurde dat ook met lokale goden en genezers. Er zijn verscheidene gevallen bekend, waar de verering van een christelijke weldoener geïntroduceerd werd om een bestaande heidense verering de wind uit de zeilen te nemen en zo uit te schakelen.
Als genezers zijn in de byzantijnse wereld vooral de heilige ‘anarguroi’( = zonder zilver’, dat wil zeggen zij, die geen geld aannamen en dus kosteloos genazen) vereerd, vooral Kosmas en Damianos. Beiden worden soms afgebeeld met de andere artsenheilige Panteleimon, die ook onder keizer Diocletianus de marteldood zou zijn gestorven
-49 Aartsengel Gabriëlafmeting: 24 x 12
Gabriël is bij uitstek de boodschapper van God.
Hij is het die Maria de geboorte van de Messias Jezus aankondigt. (icoon 1)
Maar dat niet alleen. Ook aan Zacharias vertelt hij dat zijn vrouw Elisabeth een zoon, Johannes de doper, zal baren.
Er zijn zeven aartsengelen:
Gabriël, de boodschapper van God,
Michaël, de aanvoerder en strijder van God,
Rafaël, de genezende helper van God
Uriël, het vuur van God
Zedekiël, opkomend voor de eer van God
Seratiël, de voorbidder van God
en tot slot Ananiël, de zegen van God.
-50 Hemelvaart van Eliaafmeting
